تصمیم تازه برای بافت شیراز؛ تخریب‌ها متوقف می‌شود؟

بهارین :

شهری کلونتری، پژوهشگر و پژوهشگر بازسازی و مرمت بناها و بناهای تاریخی که دبیر ستاد «نجات بافت تاریخی شیراز» بود، از جزئیات مصوبه جدید شورای عالی معماری ابراز نگرانی کرد. و شهرسازی که به دلیل شفاف نبودن محتوای این مصوبه ابراز نگرانی کرده است به ایسنا گفت: بر اساس صحبتی که با کارشناسان وزارت راه و شهرسازی داشتم، این طرح کمترین نفوذ را خواهد داشت. ویرانی جدیدی در بافت شیراز و بافت تاریخی شیراز رخ نخواهد داد. البته گفته شد نقشه 57 هکتاری همان نقشه قبلی است اما اصلاحاتی در آن صورت گرفته است که از جمله آن می توان به خط پیشنهادی پژوهشگاه علمی میراث فرهنگی کشور که ناپدید شده و معابر آن اشاره کرد. نقشه قبلی n. که قرار بود در طرح توسعه امامزاده شوهچراگ ساخته شود، رد شد و تنها در قسمت هایی که در گذشته تخریب شده بود، مجوز توسعه حرم شوهچراگ داده شد. گفته می شود مشاور طرح حدود دو ماه فرصت دارد تا روی این طرح کار کند و اصلاحاتی در این طرح انجام دهد.

وی افزود: در نقشه قبلی طرح 57 هکتاری، لاینی از سوی پژوهشگاه میراث فرهنگی پیشنهاد شد که منجر به تخریب 95 لوح شد که از این تعداد 35 لوح در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده یا دارای ارزش بوده است. به گفته کارشناسان وزارت راه و شهرسازی در دستور جدید این خط و تخریب 95 پلاک حذف و بر حفاظت از محیط زیست تاریخی شیراز تاکید شد.

این پژوهشگر نوسازی و مرمت بناها و بافت های تاریخی گفت: البته باید منتظر جزئیات بیشتر مصوبه و مشخص شدن نقشه جدید باشیم تا متن مصوبه علنی نشود، همه چیز در یک است. هاله مبهم و نظر دقیق کارشناسان در این مورد امکان پذیر نیست، اما مشکل طرح قبلی خط پیشنهادی پژوهشگاه میراث فرهنگی بود که باعث تخریب گسترده تاریخی شد. مقبره شاهچاروق در این زمینه به گفته کارشناسان وزارت راه و شهرسازی، خط پیشنهادی در طرح و مصوبه جدید لغو و تغییر کرد.

خط مشکل در این نقشه مسیر پیشنهادی موسسه میراث فرهنگی است که گفته می شود از طرح جدید حذف شده است. این خط منجر به مفقود شدن 95 پلاک شد که 35 پلاک آن تاریخی، ثبت شده و ارزشمند است.

علی دورابی – معاون میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و معاون میراث فرهنگی – در خصوص این طرح که از سوی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و در سکوت، پس از واکنش ها به آن راه اندازی شد، گفت وی با اعلام الزام به حفاظت از محوطه های تاریخی شیراز، تاکید کرد: 57 هکتار از وسعت 360 هکتاری آن در فهرست آثار ملی قرار می گیرد. شیراز لازم بود و لازم است که تمامی مسئولان منطقه اعم از راهسازی و شهرسازی، شهرداری و مدیریت آستان در قالب تدوین طرح ویژه حفاظت از آن، فرصت کافی را برای حفاظت از افشای محوطه های تاریخی شیراز فراهم کنند. پیشینه تاریخی

وی ادامه داد: در گذشته و بر اساس مصوبه سفر مهری 1400 هیات دولت به فارس، موضوع بررسی دقیق پروژه 57 هکتاری اطراف حرم حضرت شاهچاروق (ع) به این سازمان واگذار شد. مقامات منطقه در دسامبر 1402 لغو شد و تصمیم گرفته شد که این طرح در شورا بررسی شود. معماری و شهرسازی عالی. در این مدت کمیته فنی شورا طرح پیشنهادی منطقه را به دقت بررسی و صرفاً نقشه اصلاح شده منطقه را تصویب و تاکید کرد که برای حفاظت از بافت تمامی ملاحظات لازم رعایت شود. و مقرر شد طرح های جدیدی برای این بخش تهیه شود.

مدیر اداره کل حفاظت و مرمت بناها، بافت ها و مناطق تاریخی افزود: شورای عالی طرح ها و نقشه های این محدوده شامل نقشه کاربری، شبکه راه ها، ضوابط و مقررات با رعایت حفاظت از آثار ارزشمند را تصویب کرد. دارایی ها بناها و بافت ها با تاکید بر احیای بافت شهری و تشویق به مرمت و احیاء در رابطه با محوطه اطراف حرم با محوطه تاریخی باید ظرف مدت دو ماه تهیه و به تصویب شورای عالی شهرسازی و معماری برسد و تاکید شود. . مسیر زیارتی بین الحرمین. چارچوب و ضوابط بازآفرینی شهری با حداقل مداخله در پس‌زمینه با بهسازی راه‌های موجود و استفاده از بناهای ارزشمند در مجاورت امامزادگان برای ساماندهی فعالیت‌های مناسب باید مبنای برنامه باشد. معاون وزیر و معاون میراث فرهنگی در این زمینه تاکید کردند که تمامی طرح های پیشنهادی شورای عالی برای پیشینه تاریخی باید به تایید وزارت میراث فرهنگی برسد.

سخنگوی نماینده میراث فرهنگی همچنین گفت: در مصوبه شورا بر جایگزینی بناهای ثبت شده و ارزشمند بافت با همکاری وزارت میراث فرهنگی در پروژه ها تاکید شده است. همچنین رعایت حداقل مداخله در بافت تاریخی، ساماندهی تخریب های موجود و احداث محوطه هایی برای احیای بافت تاریخی در محدوده بین الحرمین مورد تاکید وزارت میراث فرهنگی و تصویب آن قرار گرفت. شورای عالی معماری. و برنامه ریزی شهری

نصیر رضایی مدیر کل راه و شهرسازی فارس ابتدای هفته جاری از تصویب طرح 57 هکتاری پایگاه تاریخی و فرهنگی شیراز در شورای عالی معماری و شهرسازی این کشور خبر داد. و گفت: طرح جامع 57 هکتاری منطقه تاریخی و فرهنگی شیراز یکی از مهمترین پروژه های شهرسازی است که پس از 15 سال تلاش مستمر و پیگیری مستمر روز دوشنبه (17) به تصویب رسید. توسط شورای عالی معماری و شهرسازی ژانویه 1403).

مدیرکل راه و شهرسازی فارس گفت: برخلاف شهرهای مشهد و قم که بخش عمده ای از محوطه های تاریخی اطراف امامزاده ها در جریان توسعه امامزاده ها تخریب شد، در شیراز تلاش می شود تا حراست از حرم ها حفظ شود. آثار تاریخی و فرهنگی اطراف حرم شاهچراغ (ره) و سایر اماکن مذهبی این پروژه نه تنها حفاظت از میراث تاریخی شیراز را تضمین می کند، بلکه باعث بهبود شرایط زندگی ساکنان این منطقه می شود.

بیش از دو دهه است که اصرار بر اجرای طرح توسعه 57 هکتاری شاهچراق (ع) وجود دارد که اکنون به «طرح جامع بافت تاریخی و فرهنگی شیراز» در محدوده 57 هکتار». . این پروژه چندین بار به تصویب رسیده و اجرای آن تا مرحله ای پیش رفته است و هنوز آثار آن در بافت شیراز با تخریب خانه های زیبا و ارزشمند دوره صفویه و زندیه دیده می شود. لذا معرفی مجدد این پروژه در حالی که محتوای آن مبهم و نامشخص است باعث نگرانی مدافعان، محققان و فعالان بافت تاریخی شیراز شده است.

در واقع سابقه تخریب بافت شیراز به دهه 60 برمی گردد. زمانی که بنای تاریخی شمال مسجد نو با تخریب ده ها خانه و خیابان شهید دستگیب ساخته شد. در نیمه دوم دهه 70 تحت عنوان پروژه «بین الحرمین» حدود هفت هکتار از بافت تاریخی جنوب حرم شاهچاروق تخریب شد که بزرگترین تخریب در تاریخ تخریب بافت تاریخی در ایران در چهار دهه اخیر

همچنین در سال 1368 طرح توسعه حرم شهچارق موسوم به طرح 57 هکتاری به تصویب شورای عالی شهرسازی و معماری رسید، اما به دلیل مغایرت آن با طرح «جامع شهر شیراز» و تا وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنعت دستی تکذیب شد، اما پرونده به محاکمه منتهی خواهد شد. دنبال کردن برنامه، اما متوقف نشدن؛ در سال 1401 با تصویب ماده پنجم کمیسیون، پس از سفر رئیس جمهور به شیراز در مهر 1400، این طرح به تصویب هیأت دولت مجدداً اجرا شد. اجرای این طرح منجر به تخریب 200 خانه در اطراف حرم شهچاروق می شود.

پس از راه اندازی کمپین ها، اقدامات و اعتراضات گسترده، بررسی این پروژه به شورای عالی معماری و شهرسازی محول می شود. این در حالی است که در مرداد ماه سال 1402 وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع عامیانه علیرغم مخالفت ها و مقاومت ها، محوطه تاریخی شیراز را به وسعت 360 هکتار با 410 اثر ثبت شده و 2500 بنای ارزشمند در فهرست میراث ملی به ثبت رساند. ایران را از تهدید دائمی برنامه های توسعه و تخریب هدفمند محافظت می کند، هرچند از آن زمان تاکنون گزارش هایی مبنی بر تخریب مکان های تاریخی به طرق مختلف منتشر شده است.