خرگوشک؛ فواید، عوارض احتمالی و مقدار مصرف

خرگوش گیاهی گلدار است که در مناطق کوهستانی یافت می شود و به آن گل ماهور نیز می گویند. این گیاه در جهان 350 گونه و در ایران حدود 40 گونه دارد. از گل و برگ این گیاه برای درمان سرماخوردگی، سیاه سرفه، سل، برونشیت، گرفتگی صدا، ذات الریه، گوش درد، آنفولانزا، تب، آلرژی، ورم لوزه و گلودرد استفاده می شود.

خرگوش چیست؟

بر اساس این گزارش، رازیانه گیاهی گلدار است که فواید و کاربردهای فراوانی دارد. این گیاه مفید به روش های مختلفی مورد استفاده قرار می گیرد که رایج ترین آنها به شرح زیر است:

• چای خرگوش؛
• روغن خرگوش
• پودر حاصل از سوزاندن گیاه خرگوش؛
• کپسول خرگوش.

مواد موثره این گیاه عبارتند از:

• ساپونین هایی که دارای خواص ضد التهابی، ضد درد و ضد نئوپلاستیک هستند.
• فلاونوئیدهایی که خواص آنتی اکسیدانی و ضد التهابی دارند.
• گلیکوزیدهای فنیل اتانوئیدی که دارای خواص ضد التهابی، آنتی اکسیدانی و ضد ویروسی هستند.
• ایریدوئیدها که دارای خواص ضد التهابی هستند.

فواید و کاربردهای خرگوش

1. بهبود عفونت های تنفسی

یکی از مهم ترین کاربردهای این گیاه برای درمان سرماخوردگی، آنفولانزا و ویروس تبخال و برخی از باکتری هایی است که باعث عفونت های تنفسی می شوند. مردم از این گیاه برای درمان سرفه، گلودرد، آسم و برونشیت استفاده می کنند.

2. محافظت از پوست

کاربرد مهم دیگر این گیاه نرم و محافظت از پوست و بهبود مشکلات پوستی مانند بریدگی، سوختگی، بواسیر، کبودی، سرمازدگی و عفونت های پوستی (سلولیت) است. برای بهره مندی از این خواص، افراد روغن خرگوش را به صورت موضعی مصرف می کنند و آن را روی پوست می مالند.

3. جلوگیری از ریزش مو

این گیاه سرشار از موسیلاژ است. چسب ماده ای ژلاتینی است که خاصیت نرم کنندگی و مرطوب کنندگی دارد. این خواص آن را برای رفع التهاب و خشکی پوست سر و مو مفید می کند. به همین دلیل است که بسیاری از افراد از خرگوش برای ریزش مو استفاده می کنند. برخی از افراد از گیاه خرگوش برای ابرو نیز استفاده می کنند و معتقدند این گیاه برای پرکردن ابرو بسیار مفید است.

4. درمان عفونت های دستگاه ادراری (از جمله عفونت های واژن)

خاصیت ضد التهابی این گیاه باعث شده است تا افراد برای درمان انواع عفونت ها از جمله عفونت های واژن از آن استفاده کنند و استفاده از شنبلیله برای درمان عفونت های واژن نیز در بین مردم رواج دارد. اگرچه استفاده از این گیاه در طب سنتی سابقه طولانی دارد، اما برای تایید خواص ضد رحمی این گیاه به شواهد علمی بیشتری نیاز است.

روغن خرگوش چیست؟

روغن میخک از گل یا برگ گیاه استخراج می شود. از این روغن برای درمان گوش درد، اگزما و برخی دیگر از بیماری های پوستی استفاده می شود. در یک مطالعه، محققان این روغن را برای درمان گوش درد در 171 کودک 5 تا 18 ساله مبتلا به عفونت گوش آزمایش کردند و به اثربخشی آن در کاهش درد اشاره کردند.

روغن خرگوش به دو روش گرم (فعال) و سرد (غیرفعال) تهیه می شود.

• پردازش گرم: در این فرآیند، روغن حامل مانند روغن زیتون با برگ یا گل هیبیسکوس به مدت 3 ساعت روی حرارت کم حرارت داده می شود و سپس فیلتر می شود.
• پردازش سرد: این فرآیند معمولاً شامل خیساندن گل های هیبیسکوس یا برگ های خشک شده در روغن حامل به مدت 7 تا 10 روز است.

عوارض جانبی

معمولاً مالیدن برگ های این گیاه برای مدت کوتاهی روی پوست یا گوش بی خطر است. در یک مطالعه اولیه، محققان یک محصول ویژه حاوی میخک، سیر و گل همیشه بهار را به مدت 3 روز در گوش افراد مبتلا به عفونت گوش قرار دادند. استفاده از این محصول تا حدودی درد گوش را در این افراد کاهش داد و عوارضی نداشت.

با این حال، برخی از گونه های این گیاه ممکن است باعث آلرژی پوستی (درماتیت) شوند، یک واکنش پوستی که باعث خارش، بثورات و تحریک پوست می شود. اگر پوست شما حساس یا مستعد واکنش های آلرژیک است، حتماً کمی از این روغن را به قسمت کوچکی از پوست خود بمالید و قبل از استفاده موضعی آن را آزمایش کنید. برخی از عوارض هاری بر روی مو و پوست، حساسیت و تحریک پوست سر و مو است.

هیچ اطلاعات اطمینان بخشی در مورد مصرف خوراکی، بی خطر بودن برگ، گل یا ریشه این گیاه یا عوارض جانبی آن وجود ندارد. دانه های این گیاه بالقوه سمی هستند و نباید خورده شوند.

همچنین اطلاعات کافی برای تایید بی خطر بودن استفاده از خرگوش در دوران بارداری و شیردهی وجود ندارد. اگر باردار هستید یا در دوران شیردهی هستید از این گیاه استفاده نکنید.

عفونت های باکتریایی یا ویروسی ممکن است اثرات جبران ناپذیری بر سلامت داشته باشند، بنابراین قبل از درمان این عفونت ها با برگ رازیانه با پزشک خود مشورت کنید.

دوز

دوز بی خطر این گیاه به عوامل مختلفی مانند سن و وضعیت سلامتی مصرف کننده بستگی دارد. در حال حاضر اطلاعات علمی کافی برای تعیین دوز مناسب وجود ندارد. به یاد داشته باشید که محصولات طبیعی همیشه بی خطر نیستند و دوز آنها بسیار مهم و حیاتی است. حتما دستورالعمل های روی برچسب محصول را بخوانید و قبل از استفاده با داروساز یا پزشک خود مشورت کنید.

طرز تهیه چای خرگوش

1 فنجان آب جوش را روی 1 یا 2 قاشق چایخوری برگ یا گل خشک بریزید و بگذارید 10 تا 15 دقیقه دم بکشد. سپس آن را صاف کرده و بنوشید. می توانید این چای را 3 تا 4 بار در روز بنوشید.

حرف آخر

سال هاست که در طب سنتی برای درمان انواع عفونت های تنفسی، ویروسی و باکتریایی استفاده می شود. اگرچه این گیاه فواید و کاربردهای زیادی دارد، اما ممکن است عوارض جانبی ایجاد کند که برای هر فردی منحصر به فرد است. قبل از مصرف این گیاه حتما با یک متخصص مشورت کنید و وضعیت بالینی خود را بسنجید.